Leki recepturowe są dopasowane do potrzeb chorego i pomagają w leczeniu, gdy dostępne preparaty gotowe są nieodpowiednie. Dotyczy to także sytuacji, gdy pacjentami są dzieci. Jak stosować je u najmłodszych, aby zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność terapii? Poniżej przedstawiamy kilka przydatnych wskazówek!

Spis treści

Leki recepturowe w pediatrii – wsparcie dla najmłodszych

Przyjmowanie leków przez dzieci może stanowić wyzwanie. Często mają one trudność z połknięciem tabletek lub kapsułek (leki dostępne tylko w takiej formie), a także z zaakceptowaniem smaku czy konsystencji przyjmowanego leku. W konsekwencji mogą odmówić jego przyjęcia, co znacznie utrudnia leczenie.[1] Na rynku wciąż trudno jest o preparaty, które byłyby dostosowane do potrzeb dzieci, dlatego odpowiedzią na te problemy mogą leki recepturowe (robione). Za ich pomocą można przygotować leki niedostępne w formie preparatu gotowego.[2]

Czym wyróżniają się pediatryczne leki recepturowe?

Leki recepturowe przygotowuje farmaceuta lub technik farmaceutyczny w aptece, indywidualnie dla danego pacjenta, na podstawie recepty lekarskiej. Pozwala to na dopasowanie zarówno dawki, jak i formy leku do potrzeb dziecka. Takie preparaty zazwyczaj:

  • są łatwe do przyjęcia (np. w formie płynnej),
  • mają smak przyjazny dla dziecka,
  • wygodnie się je podaje,
  • zawierają dawkę ściśle dopasowaną do wieku, wagi i stanu zdrowia dziecka,
  • nie zawierają konserwantów ani barwników.[2]

W jakiej postaci występują leki recepturowe?

Leki robione występują w różnych formach. W przypadku preparatów pediatrycznych najczęściej można spotkać się z takimi postaciami, jak:

  • roztwory, krople,
  • syropy,
  • zawiesiny,
  • proszki,
  • maści, kremy, żele,
  • [1,2]

Ponadto coraz częściej mówi się o możliwości sporządzania w aptekach innych przyjaznych dzieciom form, np. pastylek do ssania, lizaków czy żelków.[3]Co ważne, leki przygotowane w tej samej postaci, mogą być przeznaczone do podania różnymi drogami. Na przykład, roztwór może być przepisany do zażywania doustnie lub do nacierań skóry, a krople do stosowania doustnego, do oczu, uszu czy nosa. Szczegółowe informacje dotyczące sposobu stosowania leku można uzyskać u lekarza, farmaceuty lub znaleźć je na etykiecie opakowania leku.[2]

Podanie leków recepturowych dzieciom – jak to zrobić?

Podając lek recepturowy dziecku, warto pamiętać o kilku prostych zasadach. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, najlepiej skonsultować się z farmaceutą w aptece.

  1. Higiena. Powinno się myć ręce wodą z mydłem przed i po podaniu leku dziecku.
  2. Przygotowanie leku recepturowego do podania. W przypadku zawiesin, przed użyciem należy je dokładnie wstrząsnąć, aby zapewnić równomierne rozprowadzenie wszystkich składników leku. W niektórych przypadkach konieczne może być rozcieńczenie preparatu, np. w wodzie.
  3. Jeśli lek przechowywany jest w lodówce, najlepiej wyciągnąć go kilka minut wcześniej, aby ocieplił się w temperaturze pokojowej.
  4. Odmierzenie odpowiedniej ilości leku robionego. Przy podaniu doustnym leku płynnego, należy używać miarki, strzykawki lub łyżeczki dostarczonej z lekiem, aby uniknąć pomyłek w dawkowaniu.
  5. Leki recepturowe mają zwykle krótki okres przydatności do użycia. Konieczne jest upewnienie się, że nie podajemy ich po upływie tego terminu.[2]

Jakie sposoby mogą ułatwić podanie leku robionego dziecku?

Leki recepturowe w postaci proszków wydawane są w aptekach w opłatkach skrobiowych lub kapsułkach żelatynowych. Można wysypać ich zawartość i podać ją dziecku na przykład na łyżeczce.[2] Jest to możliwe, gdy substancja lecznicza nie ma gorzkiego smaku lub gdy dodano do niej substancje poprawiające smak (np. glukozę). Niektóre dzieci mogą odmówić przyjęcia leku, gdy zobaczą kapsułkę lub proszek. W takim przypadku warto skonsultować się z farmaceutą, czy dany lek można wymieszać z jedzeniem lub piciem (np. musem owocowym).[4]

Jak długo stosować leki recepturowe?

Leki recepturowe należy stosować tak długo, jak zaleci lekarz. Niektóre dzieci przyjmują je tylko w razie potrzeby (np. przy infekcji), inne – regularnie (np. w przypadku atopowego zapalenia skóry). Ważne przy tym, aby pamiętać, że leku nie należy stosować po upływie terminu przydatności do użycia. Informacja o tym znajduje się na odpisie leku recepturowego oraz można ją uzyskać od farmaceuty lub technika farmaceutycznego.[2]

Przechowywanie leku recepturowego

Leki recepturowe, podobnie jak preparaty gotowe, powinny być przechowywane w odpowiednich warunkach, aby zachować swoje właściwości. W zależności od preparatu, może to oznaczać temperaturę pokojową (15-25°C) lub lodówkę (2-8°C). Często, aby zapewnić skuteczność i bezpieczeństwo leków robionych przez dłuższy czas, konieczne jest przechowywanie ich właśnie w lodówce.[2]

Wykaz źródeł

[1] Muśko M, Sznitowska M: Postacie leków pediatrycznych. Część I. Wymagania i podstawowe problemy – dawkowanie, połykanie, smak. Farm Pol, 2010, 66(3): 215-220

[2] Jachowicz R: Receptura apteczna. Sporządzanie leków jałowych i niejałowych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa, 2021

[3] Wolska E, Zarazińska M, Sznitowska M: Pastylki i lizaki – niekonwencjonalne pediatryczne postacie leku. Farm Pol, 2013, 69(11): 635-644

[4] Great Ormond Street Hospital for Children. NHS Foundation Trust: Giving your child medicines https://www.gosh.nhs.uk/medical-information-0/giving-your-child-medicines