Łuszczyca to złożona choroba, w której niezwykle istotne jest dobranie odpowiedniego leczenia do potrzeb pacjenta.

 

Jak wygląda łuszczyca?

Łuszczyca to przewlekła choroba skóry. Charakterystyczny dla niej objaw to tzw. łuski, czyli srebrzyste, wypukłe zmiany. Tworzą się one wskutek nieprawidłowego różnicowania komórek naskórka oraz ich nadmiernego namnażania (hiperproliferacji). Wykwity mogą pojawiać się na całym ciele, ale najczęściej występują na: 

  • łokciach i kolanach, 
  • owłosionej skórze głowy,
  • fałdach skórnych,
  • tułowiu.[1]

Więcej informacji na temat podtypów łuszczycy oraz czynników ryzyka zachorowania można znaleźć w artykule: Skąd bierze się łuszczyca? Dziedziczenie, dieta, czynniki ryzyka.

Leczenie

Na wybór terapii ma wpływ wiele czynników, w tym:

  • umiejscowienie i nasilenie zmian,
  • podtyp łuszczycy,
  • indywidualne cechy i preferencje pacjenta.[1] 

Nasilenie zmian można wyznaczyć na podstawie tzw. reguły dziesiątek. Według niej za łuszczycę łagodną uznaje się przypadki, w których zmiany skórne zajmują mniej niż 10% całkowitej powierzchni skóry (Body Surface Area – BSA < 10%), a ich nasilenie określone wskaźnikiem PASI (Psoriasis Area and Severity Index) nie przekracza 10 pkt. Jeżeli łuszczyca jest łagodna, zazwyczaj wystarcza terapia miejscowa, natomiast pacjenci z łuszczycą umiarkowaną albo ciężką powinni otrzymać dodatkowo leki ogólnoustrojowe lub fototerapię.[1]

Leki miejscowe

Leki stosowane miejscowo odgrywają dużą rolę w leczeniu łuszczycy. W łagodnych postaciach są często pierwszą linią leczenia. Wśród preparatów miejscowych można wyróżnić na przykład:

  • glikokortykosteroidy – działają m.in. przeciwzapalnie,
  • analogi witaminy D – pomagają przywrócić prawidłowe rogowacenie skóry,
  • dziegcie – działają przeciwzapalnie i antyproliferacyjnie,
  • retinoidy – przykładem może być tazaroten, który hamuje proces rogowacenia komórek naskórka oraz odczyn zapalny,
  • inhibitory kalcyneuryny – hamują proces zapalny, ale również modulują odpowiedź układu odpornościowego.[1, 2]

Miejsce receptury w leczeniu łuszczycy

Także leki recepturowe mogą być stosowane w leczeniu łuszczycy. Cechują się one prostymi składami, czyli nie ma w nich niepotrzebnych związków zapachowych czy konserwujących. Jednocześnie można w jednym leku wymieszać kilka substancji aktywnych. Receptura pozwala także na dostosowanie dawek składników do potrzeb danego pacjenta. 

Przykładowe surowce recepturowe stosowane w leczeniu łuszczycy to: 

  • glikokortykosteroidy (np. hydrokortyzon),
  • kwas salicylowy – zmiękcza blaszki łuszczycowe,
  • cygnolina (ditranol) – wspomaga prawidłowe dzielenie się komórek naskórka,
  • dziegcie (np. sosnowy) – zmniejszają proces dzielenia się komórek naskórka, hamują proces zapalny.[1,2,3]

Leczenie ogólne

Leczenie łuszczycy od wewnątrz jest szczególnie ważne, jeżeli choroba zajmuje dużą (powyżej 10%) powierzchnię skóry lub może wiązać się z poważnymi powikłaniami (np. łuszczyca krostkowa). Leczenie ogólne wdraża się również w łuszczycy łagodnej, jeżeli zmiany są bardzo nasilone w obrębie skóry owłosionej głowy, okolic narządów płciowych, rąk lub stóp.[1]

Leki do stosowania ogólnoustrojowego to na przykład:

  • metotreksat,
  • cyklosporyna,
  • acytretyna.[1,2,4]

Konieczne przed ich włączeniem do terapii, jak i w jej trakcie, może być wykonanie badań laboratoryjnych. Na podstawie wyników lekarz może określić, czy leki te mogą być stosowane przez danego pacjenta oraz wcześnie wykryć ewentualne działania niepożądane, np. uszkodzenie wątroby czy nerek.[1,2]

Leczenie biologiczne łuszczycy 

Leki biologiczne celują w określone etapy reakcji odpornościowej, w związku z czym działają bardziej selektywnie niż klasyczne leki. Dzięki temu można osiągnąć lepszy efekt terapeutyczny przy mniejszym ryzyku działań niepożądanych. Przykładowe leki biologiczne stosowane w terapii łuszczycy to: 

  • ustekinumab, 
  • adalimumab, 
  • etanercept.[1,2,5] 

Naświetlanie łuszczycy

Istnieje kilka metod fototerapii w leczeniu łuszczycy. Wykorzystują one m.in. promienie UVA (315-400 nm) lub UVB (280-315 nm). Oprócz samego naświetlania można użyć dodatkowo związków uwrażliwiających komórki na promieniowanie. To tzw. fotochemioterapia, której przykładem jest PUVA (ang. psoralen ultraviolet A).[6] 

Fototerapia ma na celu m.in. spowolnienie wzrostu komórek naskórka, zmniejszenie stanu zapalnego oraz nasilenia zmian.[6]

Pielęgnacja skóry z łuszczycą

Odpowiednie leczenie nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na zmniejszenie nasilenia zmian. Osoby chorujące na łuszczycę powinny zwrócić także uwagę, w jaki sposób na co dzień pielęgnują swoją skórę. Po kąpieli lub prysznicu bardzo ważne jest nałożenie odpowiednich dermokosmetyków i emolientów. Przykładem mogą być produkty z serii AMADERM. Zawierają one m.in. mocznik, alantoinę, czy pantenol, które zmiękczają naskórek i zmniejszają swędzenie skóry.[1] Warto pamiętać, że między nakładaniem emolientów a leków miejscowych należy odczekać około 30 minut.[7]

Podsumowanie 

Łuszczycy nie można wyleczyć, ale można ją skutecznie leczyć. Indywidualnie dobrana terapia w połączeniu z odpowiednią pielęgnacją mają na celu utrzymanie remisji (ustąpienia objawów). Warto pamiętać, że pacjenci borykający się z łuszczycą, mierzą się nie tylko z objawami fizycznymi, ale często także z problemami psychicznymi (np. izolacją przez społeczeństwo, depresją), co także należy uwzględnić w terapii. 

 

Wykaz źródeł:

  1. Reich A, et al.: Psoriasis. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Part 1. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2020;107(2):92-108
  2. Reich A, et al. Psoriasis. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Part 2. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2020;107(2):110-137
  3. Elmets CA, et al.: Joint AAD-NPF Guidelines of care for the management and treatment of psoriasis with topical therapy and alternative medicine modalities for psoriasis severity measures. J Am Acad Dermatol. 2021 Feb;84(2):432-470.
  4. Menter A, et al.: Joint American Academy of Dermatology-National Psoriasis Foundation guidelines of care for the management of psoriasis with systemic nonbiologic therapies. J Am Acad Dermatol. 2020 Jun;82(6):1445-1486.
  5. Menter A, et al. Joint AAD-NPF guidelines of care for the management and treatment of psoriasis with biologics. J Am Acad Dermatol. 2019 Apr;80(4):1029-1072.
  6. Sadowska M, Lesiak A, Narbutt J. Application of phototherapy in the treatment of psoriasis vulgaris. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2019;106(2):198-209.
  7. NHS: Psoriasis: Treatment. 2022. [dostęp: 16.10.2023]