Problemy skórne mogą obniżać poczucie własnej wartości i powodować frustrację, zwłaszcza gdy leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów. Co warto wiedzieć o łojotokowym zapaleniu skóry, aby móc skutecznie sobie z nim radzić? Poznaj kilka przydatnych wskazówek!

Spis treści

ŁZS – co to za choroba?

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to choroba zapalna, która charakteryzuje się okresem nawrotów i złagodzenia objawów. Jej objawy dotyczą głównie skóry głowy, twarzy, klatki piersiowej i pleców. Może dotknąć każdej grupy wiekowej, jednak najczęściej są to niemowlęta, nastolatki w okresie dojrzewania oraz seniorzy. Bez względu na wiek, częściej dotyka mężczyzn niż kobiet.[1,2]

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Objawy ŁZS mogą mieć różne nasilenie i umiejscowienie. Zwykle są to:

  • świąd,
  • zaczerwienienie,
  • obecność żółtawych, tłustych łusek,
  • złuszczanie się naskórka.[1,3]

ŁZS u niemowląt

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt zwykle przybiera formę „ciemieniuchy”. To nagromadzenie żółtawych łusek na wierzchołku skóry głowy dziecka. W większości przypadków choroba ta nie jest dokuczliwa i sama ustępuje w ciągu kilku tygodni. Codzienne mycie skóry głowy dziecka delikatnym szamponem pomoże usunąć łuski. Dodatkowo aplikacja emolientu na skórę głowy przed snem sprawi, że staną się one miększe i łatwiejsze do usunięcia. Rano wystarczy delikatnie usunąć łuski, przykładowo za pomocą miękkiej szczotki.[4]

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry

Dokładna przyczyna łojotokowego zapalenia skóry wciąż nie jest poznana. Wiadomo jednak, że duże znaczenie w jego rozwoju odgrywają:

  • nadaktywność gruczołów łojowych,
  • drożdże żyjące na skórze.

Gruczoły łojowe produkują łój, a więc substancję tworzącą warstwę ochronną na powierzchni skóry, chroniąc ją m.in. przed przesuszeniem, bakteriami czy mikrouszkodzeniami. Jednak nadprodukcja łoju może sprzyjać pojawieniu się objawów ŁZS.

Na skórze, oprócz łoju, naturalnie występują także grzyby z rodzaju Malassezia. Ich obecność zwykle nie wywołuje żadnych objawów, dopóki nie zaczynają się zbytnio namnażać. Zwiększona ilość drożdżaków może zapoczątkować łojotokowe zapalenie skóry.[1,2,5,6]

Czynniki zaostrzające objawy łojotokowego zapalenia skóry

Mówiąc o objawach ŁZS, warto wspomnieć także o czynnikach, które mogą je zaostrzyć. To np.:

  • okres jesienno-zimowy,
  • stres,
  • klimatyzacja,
  • gorączka.[1,2]

ŁZS a AZS – czym się różnią?

Świąd, łuszczenie i zaczerwienienie skóry wywołuje także inne choroba – atopowe zapalenie skóry (AZS). Osoby z AZS mają uszkodzoną naturalną barierę naskórkową. Skóra u takich osób jest zbyt przesuszona i wymaga stosowania emolientów. W przebiegu AZS mogą także pojawiać się wypryski w postaci czerwonych grudek na skórze. To, co odróżnia łojotokowe zapalenie skóry, to jak sama nazwa wskazuje łojotok – skóra silnie się przetłuszcza. Rozróżnieniem tych dwóch schorzeń zajmuje się dermatolog.[7]

Jak leczyć łojotokowe zapalenie skóry?

Nie da się całkowicie wyleczyć łojotokowego zapalenia skóry, można jednak skutecznie kontrolować jego objawy. U osób z ŁZS konieczna jest odpowiednia pielęgnacja skóry, a także terapia podtrzymująca. Polega ona na nakładaniu preparatów leczniczych na skórę w określonych odstępach czasu, na przykład raz w tygodniu czy raz w miesiącu.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy leczy się najczęściej szamponami przeciwgrzybiczymi, a skóry twarzy i tułowia kremami przeciwgrzybiczymi lub ze sterydami. Jeśli miejscowo nakładane na skórę środki nie pomagają, lekarz może zalecić przyjmowanie doustnych leków przeciwgrzybiczych.[1,2]

Jak stosować szampon w łojotokowym zapaleniu skóry głowy?

Systematyczność i dokładność są bardzo ważne w leczeniu ŁZS. Lekarz może ustalić inny „harmonogram”, jednak zwykle szampony lecznicze stosuje się dwa do trzech razy w tygodniu przez dwa lub cztery tygodnie. Następnie, po ustąpieniu objawów, szampon nakłada się raz w tygodniu jako leczenie podtrzymujące. Ważne, by spieniony na skórze głowy szampon pozostawić na pięć minut i dopiero potem go spłukać.[1,2]

Czasem może się zdarzyć, że działający dobrze szampon przestanie spełniać swoją funkcję. Wtedy warto zmienić go na preparat o nieco innym składzie. Wśród składników, które można spotkać w takich szamponach, są m.in.:

  • ketokonazol,
  • cyklopiroks,
  • pirytonian cynku,
  • siarczek selenu,
  • kwas salicylowy,
  • dziegieć sosnowy.[1,2]

Jak stosować kremy na ŁZS?

W przypadku wszelkich kremów czy maści stosowanych na skórę, również ważna jest systematyczność i stosowanie się do zaleceń lekarza. Zazwyczaj w łagodnych przypadkach ŁZS skóra wymaga smarowania daną substancją leczniczą początkowo dwa razy dziennie przez miesiąc, a później raz lub dwa razy w tygodniu. U osób z nasilonymi objawami leczenie może wyglądać nieco inaczej.[1,2]

Pielęgnacja skóry z ŁZS

Oprócz stosowania środków leczniczych, ważna jest także prawidłowa pielęgnacja skóry. Wymaga ona regularnego oczyszczania i złuszczania nagromadzonego naskórka. Nie można jednak używać do tego celu silnych środków myjących. Mogą one zbytnio podrażnić skórę i zaburzyć równowagę hydrolipidową skóry, w efekcie czego objawy ŁZS mogą się zaostrzyć.

W pielęgnacji skóry z łojotokowym zapaleniem warto więc sięgnąć po preparaty, które oprócz składników myjących, będą zawierały również te łagodzące i nawilżające. Można postawić na emulsje myjące i delikatne szampony. Po kąpieli, na skórę ciała i twarzy warto nakładać nawilżający balsam lub krem. Na skórze głowy z kolei dobrze sprawdzą się regularnie stosowane peelingi np. AMADERM peeling trychologiczny oczyszczająco-złuszczający.

Wspomniany peeling oprócz skutecznego złuszczenia nadmiernie zrogowaciałego naskórka, przywraca równowagę skórze, nawilża ją i redukuje uczucie świądu. Jego systematyczne stosowanie może pomóc w ograniczeniu objawów łojotokowego zapalenia skóry.[8,9,10]

Wykaz źródeł

[1]           Buczek A et al.: Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry. Post N Med 2018; XXXI(1A): 49-54

[2]           Sasseville D, Houle MC: Seborrheic dermatitis in adolescents and adults. UpToDate 2024 [dostęp 14.01.2025]

[3]           UpToDate: Patient education: Seborrheic dermatitis (The Basics) [dostęp 14.01.2025]

[4]           Sasseville D: Cradle cap and seborrheic dermatitis in infants. UpToDate 2023 [dostęp 14.01.2025]

[5]           Sasseville D: Patient education: Seborrheic dermatitis (including dandruff and cradle cap) (Beyond the Basics). UpToDate 2023 [dostęp 14.01.2025]

[6]           American Academy of Dermatology Association. Seborrheic dermatitis: Causes. 2022 [dostęp 14.01.2025]

[7]           Silverberg J, Howe W: Atopic dermatitis (eczema): Pathogenesis, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate 2024 [dostęp 14.01.2025]

[8]           Mangion at al.: Seborrheic dermatitis: topical therapeutics and formulation design. European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics. Volume 185, April 2023, Pages 148-164

[9]           https://amaderm.pl/produkty/tricho-peeling-trychologiczny-oczyszczajaco-zluszczajacy/

[10]         British Association of Dermatologist: Seborrhoeic dermatitis. [dostęp 14.01.2025]