Chociaż łuszczyca jest przewlekłą chorobą skóry, jej objawy mogą dotyczyć całego organizmu. Zdarza się tak między innymi, gdy rozwinie się łuszczycowe zapalenie stawów. Czy wiemy skąd się bierze łuszczyca oraz jak możemy jej przeciwdziałać?[1]

Łuszczyca – co to za choroba?

Obecnie wiadomo, że łuszczyca jest chorobą autoimmunizacyjną. To trudnie brzmiące słowo oznacza, że układ odpornościowy (immunologiczny) zamiast koncentrować się wyłącznie na zwalczaniu zarazków i innych „intruzów” zagrażających zdrowiu, atakuje zdrowe części swojego własnego organizmu. Dodatkowo, u części osób to choroba trwająca całe życie. Objawy czasami ustępują – nazywa się ten czas remisją. Okres ten może trwać nawet kilka lat, zanim ponownie dojdzie do rozwinięcia się objawów choroby (tzw. zaostrzenia). Wyróżniamy kilka typów łuszczycy: 

  • łuszczyca plackowata, 
  • łuszczyca kropelkowata, 
  • łuszczyca krostkowa, 
  • łuszczyca erytrodermiczna,

przy czym najczęściej występuje podtyp plackowaty.[2,3] 

Jak wygląda łuszczyca? 

Kiedy łuszczyca się rozwija, komórki skóry dzielą się zbyt szybko. To znaczy, że po pewnym czasie jest ich więcej niż potrzeba. Co gorsza, różnią się od zdrowych komórek i nie nadają się do pełnienia swoich naturalnych funkcji. Zmiany łuszczycowe są zazwyczaj dobrze odgraniczone, rumieniowe w postaci łuszczących się „blaszek” skóry. W zmienionym miejscu skóra może swędzieć. Objawy często różnią się między podtypami oraz w zależności od miejsca, które jest chorobowo zajęte.[2] 

Łuszczyca plackowata 

U chorych na łuszczycę plackowatą pojawiają się grube, łuskowate zmiany skórne, nazywane płytkami bądź plackami. Zmiany mogą pojawić się w dowolnym miejscu na skórze, ale częściej rozwijają się na kolanach, łokciach, dolnej części pleców oraz skórze głowy.[2,4]

Łuszczyca skóry głowy

Niekiedy grube łuski pojawiają się na skórze głowy. Najczęściej na owłosionej części, ale mogą wychodzić poza linię włosów na czoło czy kark. Niestety mogą swędzieć, czasem bardzo mocno i uciążliwe. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do nadmiernego wypadania włosów.[2,4] 

Łuszczyca paznokci

Chociaż łuszczyca to choroba skóry, zdarza się, że dotyka też paznokcie. Pojawiają się wtedy na nich brązowe plamy, wgłębienia, kruszenie się i oddzielanie się płytki od palców rąk i nóg.[2,4]

Łuszczyca odwrócona

Jak sama nazwa wskazuje, w łuszczycy odwróconej zmiany sprawiają wrażenie ułożonych „na odwrót” niż w pozostałych typach. Tak, jakby blade, niezmienione chorobowo plamy skóry pojawiały się na czerwonym tle zmian łuszczycowych. Zmiany te są dobrze odgraniczone, gładkie, błyszczące, raczej nie przypominają łuski. Łuszczyca odwrócona może pojawiać się wszędzie tam, gdzie skóra się fałduje, czyli w okolicach pachwin, krocza i narządów płciowych, ale także w zgięciach łokci i kolan, pod pachami, czy za uszami.

Objawy potrafią szczególnie dać się we znaki w trakcie upałów, bo pocenie się albo pocieranie skóry w zajętym miejscu wzmaga dolegliwości. Ponieważ łuszczyca odwrócona przypomina nieco infekcje grzybicze lub bakteryjne, bardzo ważne jest odpowiednie rozpoznanie.[2,4] 

Łuszczyca kropelkowata

Objawia się małymi (mniejszymi niż 1 cm) ranami w kształcie kropli na klatce piersiowej, ramionach, nogach i skórze głowy. W wielu przypadkach znika całkowicie po kilku tygodniach, ale zdarza się niestety, że przechodzi w łuszczycę plackowatą.[2,4]

Łuszczyca krostkowa

Chociaż występuje rzadko, może nieść za sobą poważne konsekwencje. Objawia się na dłoniach i stopach bolesnymi pęcherzami wypełnionymi ropą i grubą, łuszczącą się skórą, która łatwo pęka. Towarzyszyć jej może gorączka, złe samopoczucie, czy też biegunka. Potencjalne powikłania to nieprawidłowa praca nerek, wątroby, czy układu oddechowego.[2,4]

Erytrodermia łuszczycowa – łuszczyca erytrodermiczna

Jest ciężką postacią łuszczycy, która może pojawiać się nagle lub podczas przewlekłego przebiegu choroby. Charakterystyczny jest rumień z łuszczeniem skóry, który obejmuje znaczną powierzchnię (80-90%). Zmiany łuszczycowe prowadzą do  utraty pełnionej przez skórę funkcji ochronnej, co sprawia, że chorzy są bardziej narażeni są na np. posocznicę (sepsę).[2,4]

Czynniki ryzyka 

Łuszczyca dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Największy odsetek osób, u których rozpoznaje się chorobę, przypada między 30 a 39 rokiem życia oraz 50 a 69. Kobiety i mężczyźni chorują mniej więcej równie często. Czy to znaczy, że ryzyko rozwoju choroby jest takie samo dla każdego z nas?[2,5,6,7] 

Czynniki genetyczne

Około 40% osób chorych na łuszczycę ma w swojej rodzinie krewnego, który również choruje bądź chorował na to schorzenie.[2,5] 

Inne 

Ryzyko zachorowania zależy nie tylko od genów, ale też od naszego stylu życia. Do czynników ryzyka łuszczycy należą m.in.: 

  • palenie, 
  • otyłość,
  • spożywanie alkoholu.

Czynniki te mogą wpływać także na zaostrzanie choroby, jeśli już się rozwinęła. Do innych „wyzwalaczy” zalicza się:

  • niektóre leki (np. beta-blokery, leki przeciwmalaryczne, niesteroidowe leki przeciwzapalne)
  • infekcje,
  • zanieczyszczenie powietrza,
  • niektóre choroby (np. cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemie),
  • stres.[2,5] 

Jak załagodzić objawy?

Łuszczyca może obniżać samopoczucie chorego, wpływać na jego komfort życia oraz, jak już zostało wspomniane, wiązać z komplikacjami, takimi jak łuszczycowe zapalenie stawów oraz zwiększonym ryzykiem zachorowania na inne choroby autoimmunologiczne, np. zapalną chorobę jelit. Dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnoza i dobrane leczenie pod konkretnego pacjenta.[1,2,8] 

Egzema a łuszczyca

Objawy łuszczycy i atopowego zapalenia skóry (nazywanego czasem egzemą) mogą być do siebie zbliżone. Zmiany w przypadku egzemy najczęściej pojawiają się na zgięciach łokci i kolan, zaś u osób chorych na łuszczycę – po drugiej stronie – na łokciach i kolanach. Obie choroby mogą występować na twarzy, pośladkach, skórze głowy. Warto zapamiętać, że atopowe zapalenie skóry to choroba alergiczna. Od łuszczycy odróżnia je również to, że zdecydowanie częściej dotyka dzieci. [2,9] 

Diagnostyka

Do rozpoznania łuszczycy zazwyczaj wystarcza wywiad z pacjentem, ocena zmian skórnych oraz charakterystycznego umiejscowienia wykwitów. W przypadku wątpliwości pobiera się wycinek skóry ze zmiany chorobowej i poddaje weryfikacji pod mikroskopem. Dermoskopia (oglądanie zmian w powiększeniu przez specjalny aparat) przydać się może zwłaszcza, kiedy dermatolog podejrzewa łuszczycę skóry głowy i paznokci.[1,2,10]

Łuszczyca – leczenie

Na ten moment dysponujemy różnymi możliwościami leczenia łuszczycy. Zaliczają się do nich:

  • leki działające miejscowo (w postaci maści, kremów),
  • leki doustne,
  • fototerapia.[11] 

Kamieniem milowym było wprowadzenie do leczenia leków biologicznych (złożonych cząstek wytwarzanych przy użyciu żywych mikroorganizmów, roślin lub komórek zwierzęcych), które celują w wybrany etap reakcji immunologicznej, co sprawia, że są bardziej selektywne w porównaniu do klasycznych preparatów.[1,12] 

Kluczem do skutecznego leczenia łuszczycy jest indywidualne podejście do każdego chorego, uwzględniające jego potrzeby i stan zdrowia. Na taką spersonalizowaną terapię pozwalają m.in. leki recepturowe do stosowania miejscowego, zawierające środki zmniejszające grubość blaszek łuszczycowych. Takie postępowanie pozwala na dobranie indywidualnych dawek dopasowanych do pacjenta.[1] 

Co jeść przy łuszczycy? 

Osoby chorujące na łuszczycę powinny stosować się do ogólnych zaleceń żywieniowych polegających na ograniczeniu spożycia tłuszczów nasyconych, wprowadzeniu do jadłospisu produktów pełnoziarnistych, warzyw, owoców i ryb. Można rozważyć dodatkową suplementację wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, kwasem foliowym czy witaminą D, ale dowody na skuteczność takiego postępowania nie są jednoznaczne. Chorzy powinni dążyć do utrzymywania prawidłowej masy ciała (BMI w granicach 18,5-25). Dobrze, aby osoby palące rzuciły nałóg, natomiast każdy chory na łuszczycę powinien unikać jakiegokolwiek kontaktu z dymem tytoniowym.[1] 

 

Wykaz źródeł

[1]           Reich A et al.: Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 92–108

[2]           Feldman SR et al.: Psoriasis: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate. 2022

[3]           American Academy of Dermatology Association: How long will I have to treat my psoriasis? Online: https://www.aad.org/public/diseases/psoriasis/treatment/medications/how-long [dostęp 28.10.2022]

[4]           American Academy of Dermatology Association: What does psoriasis look like? Online: https://www.aad.org/public/diseases/psoriasis/what/look-like [dostęp 19.10.2022]

[5]           Kamiya K, Kishimoto M, Sugai J, Komine M, Ohtsuki M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci. 2019 Sep 5;20(18):4347.

[6]           Raharja A, Mahil SK, Barker JN. Psoriasis: a brief overview. Clin Med (Lond). 2021 May;21(3):170-173.

[7]           Paller AS et al.: Psoriasis in children: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate. 2022

[8]           Walecka I: Choroby współistnieją z łuszczycą. Online:

https://luszczyca.edu.pl/baza-wiedzy/o-luszczycy/choroby-wspolistniejace-2/ [dostęp 28.10.2022]

[9]           National Psoriasis Foundation: Psoriasis or Eczema? 2021 Online: https://www.psoriasis.org/advance/psoriasis-or-eczema-atopic-dermatitis/ [dostęp 19.10.2022]

[10]           Kim WB, Jerome D, Yeung J. Diagnosis and management of psoriasis. Can Fam Physician. 2017 Apr;63(4):278-285.

[11]           Reich A et al.: Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa

Dermatologicznego. Część 2. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 110–137

[12]           Feldman SR et al.: Treatment of psoriasis in adults. UpToDate. 2022