Ciało każdej kobiety jest inne. Różne są także potrzeby pacjentek. Jak w przypadku dolegliwości ginekologicznych sprawdza się receptura?

Jakimi postaciami leku dysponujemy?

W Polsce w schorzeniach ginekologicznych bardzo często korzysta się z leków podawanych miejscowo. Najczęściej występują one w postaci:

  • kremów, 
  • maści,
  • globulek,
  • czopków. 

Oczywiście nie są to jedyne postaci leku, z jakimi możemy się spotkać. Lekarz może zdecydować, że inna postać np. w formie płynnej lub podawana doustnie sprawdzi się lepiej w przypadku danej pacjentki. Tak jak skład preparatu recepturowego, pozostaje to elementem indywidualizacji terapii.

Jakie schorzenia ginekologiczne możemy leczyć z pomocą receptury? 

Rozwój receptury pozwala nam z powodzeniem leczyć coraz więcej schorzeń ginekologicznych, kładąc nacisk na wyżej wspomnianą indywidualizację terapii. W Polsce często leczy się w ten sposób stany zapalne i zakażenia w obrębie okolic intymnych. Można się jednak spotkać z lekami recepturowymi przepisywanymi do leczenia zbyt cienkiego endometrium utrudniającego zajście w ciążę oraz dystrofii błony śluzowej narządów rodnych. Patrząc jednak na statystyki innych krajów, istnieje wiele innych wskazań i możliwości. W Stanach Zjednoczonych ginekologiczne leki robione najczęściej przepisuje się w suchości pochwy, w przypadku niskiego libido, czy też bólu sromu.[1] 

Substancje recepturowe w ginekologii 

Ginekolog dobiera skład leku recepturowego w zależności od schorzenia pacjentki. Dzięki recepturze może on połączyć w jednym preparacie kilka substancji, aby zmniejszyć ilość aplikowanych przez kobietę środków. Z jakimi substancjami możemy się spotkać?

Nystatyna

Hamuje rozwój i zabija grzyby, stąd też wchodzi w skład leków na infekcje grzybicze. Ze względu na to, że nie działa na bakterie, czy też pierwotniaki, bywa łączona z innymi substancjami, np. metronidazolem, czy chloramfenikolem. Preparaty takie działają na szerokie spektrum drobnoustrojów, co zwiększa szansę wyleczenia, kiedy ciężko jest ustalić przyczynę objawów. Wchodzi w skład np. globulek lub maści. Zarówno nystatynę, jak i preparaty ją zawierające, należy przechowywać w lodówce. Leki z tą substancją sporządza się w warunkach jałowych, co np. zmniejsza ryzyko nadkażenia miejsca zmienionego chorobowo.[2]

Metronidazol

Należy wiedzieć, że naturalnie w pochwie kobiety bytują bakterie. W większości to pałeczki kwasu mlekowego odpowiedzialne za m.in. utrzymanie odpowiedniego kwaśnego środowiska. Są tam też bakterie beztlenowe, które przy zachowanej równowadze nie są groźne dla zdrowia. W przypadku zaburzenia proporcji i zwiększenia ilości bakterii beztlenowych mogą prowadzić one do nieprzyjemnych objawów, takich jak: pieczenie, upławy, zmiana zapachu, a nawet ból.[3] 

W bakteryjnym zakażeniu pochwy może pomóc metronidazol podawany doustnie lub miejscowo. To lek o szerokim spektrum działania, bowiem działa nie tylko na bakterie beztlenowe, ale także na pierwotniaki. Sprawdzi się więc także w leczeniu rzęsistkowicy spowodowanej zakażeniem Trichomonas vaginalis.[4]

Chloramfenikol

W przypadku ciężkich infekcji, gdy inne, bezpieczniejsze antybiotyki lub chemioterapeutyki są nieskuteczne, może okazać się konieczne sporządzenie leku z chloramfenikolem. Jego spektrum działania jest bardzo szerokie. Tak jak w przypadku nystatyny, leki z chloramfenikolem wykonuje się w warunkach jałowych. 

Kwas borowy

Kwas borowy jest częstym składnikiem leków w ginekologii i nie tylko. Występuje m.in. w maściach, roztworach, czy globulkach. Służy tylko jako substancja do stosowania zewnętrznego – w przypadku podania doustnego może dojść do zatrucia.[5] Działa odkażająco na skórę i błony śluzowe oraz lekko przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Jego stężenie w lekach różni się w zależności od m.in. postaci leku oraz choroby. Przy wyższych dawkach może jednak powodować miejscowe podrażnienia.[6,7] 

Sildenafil

Chociaż sildenafil zarejestrowany jest we wskazaniu leczenia zaburzeń wzwodu u mężczyzn oraz nadciśnienia płucnego, nie są to jego jedyne zastosowania.[8,9] Może on być także stosowany w ginekologii! U kobiet z cienkim endometrium poprawia jego grubość, co korzystnie wpływa na kliniczny wskaźnik ciąż. W takim wskazaniu może występować w postaci globulek.[10] 

 

Wykaz źródeł:

  1. Corbett SH, Cuddeback G, Lewis J, As-Sanie S, Zolnoun D. Trends in pharmacy compounding for women’s health in North Carolina: focus on vulvodynia. South Med J. 2014 Jul;107(7):433-6.
  2. Pappas PG et al.: Clinical Practice Guideline for the Management of Candidiasis: 2016 Update by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2016 Feb 15;62(4):e1-50.
  3. Sobel JD, Mitchell C et al.: Bacterial vaginosis: Clinical manifestations and diagnosis. UpToDate. 2022
  4. Sobel JD et al.: Bacterial vaginosis: Initial treatment. UpToDate. 2022
  5. Hadrup N, Frederiksen M, Sharma AK. Toxicity of boric acid, borax and other boron containing compounds: A review. Regul Toxicol Pharmacol. 2021 Apr;121:104873. 
  6. Ringdahl EN. Treatment of recurrent vulvovaginal candidiasis. Am Fam Physician. 2000 Jun 1;61(11):3306-12, 3317. 
  7. Powell A, Ghanem KG, Rogers L, Zinalabedini A, Brotman RM, Zenilman J, Tuddenham S. Clinicians’ Use of Intravaginal Boric Acid Maintenance Therapy for Recurrent Vulvovaginal Candidiasis and Bacterial Vaginosis. Sex Transm Dis. 2019 Dec;46(12):810-812.
  8. ChPL: Revatio 10 mg/ml, proszek do sporządzania zawiesiny doustnej. Nr pozwolenia: EU/1/05/318/004
  9. ChPL: MAXIGRA, 100 mg, tabletki powlekane. Nr pozwolenia: 10310
  10. Li X, Luan T, Zhao C, Zhang M, Dong L, Su Y, Ling X. Effect of sildenafil citrate on treatment of infertility in women with a thin endometrium: a systematic review and meta-analysis. J Int Med Res. 2020 Nov;48(11):300060520969584.