Glukoza bezwodna to surowiec farmaceutyczny otrzymywany w wyniku enzymatycznej hydrolizy skrobi. Wykorzystywany jako korygent smakowy w syropach i nalewkach do przygotowywania roztworów przy badaniu krzywej cukrowej oraz do podania dożylnego w postaci wlewów (warunki jałowe). W recepturze aptecznej stosowany jako nośnik substancji czynnej.
Guma arabska, zwana też Gummi Acaciae lub Gummi mimosae, otrzymywana jest z wydzieliny z pni i gałęzi drzew z rodzaju Acacia, występujących przede wszystkim w Sudanie i Senegalu. Guma arabska znalazła zastosowanie jako emulgator, środek zagęszczający, wiążący. W produktach w postaci proszku dodaje się ją w niewielkich ilościach do utrzymania proszku w postaci sypkiej. Posiada właściwości kojące i przeciwzapalne. Może łagodzić bóle brzucha, biegunki i zaparcia. Stosowana jest w chorobach oczu, krwawieniach, przeziębieniach, w problemach skórnych jako środek ściągający i zmiękczający. W medycynie guma arabska wykorzystywana jest do produkcji tabletek, sporządzania roztworów i zawiesin. W pastylkach, kroplach i syropach na kaszel łagodzi podrażnioną śluzówkę.
Nadtlenek wodoru (łac. Hydrogeni peroxidum) jest potocznie zwany wodą utlenioną. Po zetknięciu z komórkami człowieka lub samymi ich wydzielinami zostaje rozłożony przez enzym katalazę i w tej reakcji wydzielany jest tlen cząsteczkowy. Tlen działa bakteriobójczo oraz oczyszcza rany. Gwałtowne wydzielanie tlenu powoduje powstawanie piany i mechaniczne oczyszczanie rany. 3% roztwór nadtlenku wodoru stosowany jest do przemywania ran i dodatkowo przyspiesza proces gojenia ran natomiast 30% roztwór, nazywany jest perhydrolem.
Hydrokortyzon to hormon glikokortykosteroidowy wytwarzany przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy. Surowiec farmaceutyczny otrzymywany w sposób syntetyczny, charakteryzujący się właściwościami przeciwuczuleniowymi i przeciwzapalnymi. Znalazł zastosowanie przy leczeniu zmian skórnych – uczuleniowych, gośćcu zwyrodniającym, zmianach pourazowych. Surowiec farmaceutyczny wykorzystywany w recepturze aptecznej do sporządzania maści, kremów, roztworów etanolowych i etanolowo wodnych, rzadziej past, żeli, papek. W małych ilościach stosowany jako składnik substancji leczniczej o działaniu przeciwświądowym, przeciwzapalnym, łagodzącym, do recepturowych czopków doodbytniczych i gałek dopochwowych. Także w okulistyce do jałowych zawiesin oraz maści do oczu.
Ichtiol, zwany też Sulfobituminianem amonowym, to produkt destylacji łupków bitumicznych, zawierający m.in. związki siarki. Substancja farmaceutyczna o właściwościach bakteriostatycznych oraz przeciwzapalnych. Znalazła zastosowanie jako lek na odmrożenia, procesy zapalne skóry. Wykazuje działanie przeciwobrzękowe, miejscowo rozgrzewające, zmniejszające obrzmienia pourazowe. Surowiec farmaceutyczny wykorzystywany w recepturze aptecznej do sporządzania preparatów stosowanych miejscowo. Surowiec recepturowy do wytwarzania maści, past, emulsji, zawiesin, roztworów w przypadkach stanów zapalnych skóry, błon śluzowych czy trudno gojących się ran. Surowiec apteczny łączony w kompozycjach z innymi substancjami leczniczymi.
Jod to pierwiastek, który nie występuje często w przyrodzie. Jest niezbędnym składnikiem potrzebnym do syntezy w organizmie hormonów tarczycy oraz prawidłowego funkcjonowania tego gruczołu. Jod zapobiega powstawaniu wola z niedoboru jodu, zwłaszcza w okresie zwiększonego zapotrzebowania (np. ciąża i laktacja), zapobiega nawrotowi wola po leczeniu farmakologicznym lub operacyjnym wola zależnego od niedoboru jodu. W medycynie jest wykorzystywany zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce chorób tarczycy, a także jako środek dezynfekujący. W okulistyce stosowany jest miejscowo do leczenia zmętnień ciała szklistego i soczewki. Surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej i szpitalnej. Służący głównie do sporządzania substancji leczniczych do stosowania miejscowego. Wytwarza się z niego roztwory wodne, emulsje, czasem maści.
Ketoprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Podstawą mechanizmu działania leku jest hamowanie aktywności cyklooksygenazy, zarówno COX-1, jak i COX-2. Ketoprofen wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, a także hamuje agregację płytek krwi. Surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej ma postać białego, krystalicznego proszku, dobrze rozpuszczalnego w etanolu, natomiast praktycznie nierozpuszczalnego w wodzie. Ketoprofen wykorzystuje się przy sporządzaniu zarówno preparatów do stosowania wewnętrznego, jak i zewnętrznego: proszków, czopków i maści. Podanie zewnętrzne pozwala na ograniczenie działania toksycznego leku, jednak wiąże się z wystąpieniem efektu fotouczulającego. Stosowany jest w leczeniu bólu oraz stanów zapalnych w przebiegu chorób reumatycznych (m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów) oraz po urazach.
Klindamycyna jest antybiotykiem z grupy linkozamidów. Jako substancja pro receptura występuje w postaci chlorowodorku. Ma postać białego krystalicznego proszku, który łatwo rozpuszcza się w wodzie, a trudno w etanolu. Jako surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej wykorzystywana jest przy sporządzaniu głównie preparatów do stosowania zewnętrznego: roztworów, globulek dopochwowych, maści, emulsji, żeli i kremów. Klindamycyna działa bakteriostatycznie, a w większych dawkach może działać bakteriobójczo. Mechanizm działania leku polega na hamowaniu biosyntezy białka w komórkach bakteryjnych poprzez wiązanie się z podjednostką 50S rybosomu. Substancja posiada szerokie spektrum działania: jest aktywna wobec ziarenkowców Gram-dodatnich, z wyjątkiem enterokoków, a także wobec większości bakterii beztlenowych. Chlorowodorek klindamycyny wykorzystywany jest w ginekologii w leczeniu zakażeń bakteryjnych pochwy (w postaci globulek, roztworów do irygacji lub kremów dopochwowych), w dermatologii głównie w leczeniu trądziku pospolitego i różowatego oraz bakteryjnych zakażeń skóry. W laryngologii ma zastosowanie w bakteryjnych zakażeniach jamy ustnej, nosa, ucha i przyzębia, np. w postaci preparatów do pędzlowania lub kropli i maści do nosa.
Preparaty z chlorowodorkiem klindamycyny należy sporządzać w warunkach aseptycznych.
Klotrimazol jest imidazolowym lekiem przeciwgrzybiczym należącym do grupy azoli. Działa grzybostatycznie poprzez hamowanie biosyntezy ergosterolu, składnika błony komórkowej grzyba, co prowadzi do zakłócenia prawidłowej funkcji błony i zahamowania wzrostu. W wyższych stężeniach może działać grzybobójczo. Komórki ludzkie nie zawierają ergosterolu, dlatego klotrimazol niszczy wyłącznie komórki grzyba, bez negatywnego wpływu na organizm człowieka. Wykazuje aktywność wobec dermatofitów (rodzaje Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum), drożdżaków z rodzaju Cryptococcus i Candida, grzybów dimorficznych oraz grzybów z rodzaju Malassezia. Stosowany jest wyłącznie miejscowo w grzybicach powierzchniowych. W niewielkim stopniu wchłania się z błon śluzowych, ze skóry praktycznie wcale. Klotrimazol nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się natomiast w etanolu. W recepturze może być stosowany w postaci maści, zawiesin, roztworów etanolowych, pudrów płynnych i globulek dopochwowych. W dermatologii ma zastosowanie w łupieżu pstrym, łupieżu rumieniowatym, grzybicach skóry, stóp, podudzi, pachwin, paznokci oraz zmianach grzybiczych w jamie ustnej. W ginekologii lek stosuje się w kandydozie pochwy oraz grzybicach błon śluzowych zewnętrznych narządów płciowych. Jednoczesne stosowanie klotrimazolu z innymi lekami przeciwgrzybiczymi oraz preparatami stosowanymi miejscowo na skórę, może osłabiać ich skuteczność.
Kodeiny fosforan półwodny, zwany też Codeinum phosphoricum lub Methylmorphinum phosphoricum, to pochodna morfiny. Wykazuje podobne działanie jak morfina, lecz znacznie słabsze. W odróżnieniu od morfiny dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Metabolizowana jest w wątrobie w 10% do morfiny na drodze demetylacji. Surowiec wykazuje ośrodkowe właściwości przeciwkaszlowe, zwalnia rytm oddychania oraz działa przeciwbólowo. Pomimo słabszego działania, podobnie jak morfina, może powodować uzależnienie psychiczne i fizyczne. Jako surowiec farmaceutyczny w recepturze aptecznej jest coraz rzadziej stosowany samodzielnie, natomiast często wchodzi w skład wielu leków złożonych.
Kofeina jest środkiem stymulującym ośrodkowy układ nerwowy, nasila wydzielanie takich neuroprzekaźników jak: dopamina, adrenalina, noradrenalina, serotonina i acetylocholina. W związku z tym zmniejsza senność, zmęczenie psychiczne i fizyczne, poprawia koncentrację, zwiększa aktywność i nastrój. Ponadto przyspiesza procesy kataboliczne, zwiększa zapotrzebowanie na tlen i nasila diurezę. Kofeina zwęża naczynia mózgowe, dzięki czemu stosowana jest pomocniczo w leczeniu migreny. Wykorzystywana jest też w terapii astmy, ponieważ rozszerza oskrzela. Oprócz tego kofeina obniża poziom histaminy w organizmie, w związku z czym może dawać słabe działanie antyalergiczne. Kofeina często wchodzi w skład preparatów złożonych, nasilając działanie przeciwbólowe innych leków.
Kolodium ma postać bezbarwnej lub jasnożółtej, gęstej cieczy o charakterystycznym zapachu eteru. Jest to roztwór azotanu celulozy w mieszaninie eteru dietylowego i etanolu. Jako surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej wykorzystywane jest przy sporządzaniu roztworów do stosowania zewnętrznego, gdzie często stanowi rozpuszczalnik dla innych substancji leczniczych. Jest na przykład składnikiem roztworów leczniczych na trądzik, płynów na odciski (w towarzystwie kwasu salicylowego i kwasu mlekowego) oraz lakierów dermatologicznych, stosowanych m.in. w leczeniu brodawek. Zastosowanie go umożliwia dokładne zaaplikowanie leku i jego właściwe przyleganie. Preparat wykorzystuje się również jako środek opatrunkowy przy niewielkich otarciach i skaleczeniach. Po nałożeniu na skórę szybko wysycha tworząc elastyczną powłokę zabezpieczającą ranę.
Kwas acetylosalicylowy to organiczny związek chemiczny, acetylowa pochodna kwasu salicylowego. Środek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Substancja farmaceutyczna stosowana w profilaktyce przedzawałowej, dzięki właściwościom antyagregacyjnym. Acidum acetylsalicylicum nie powinien być podawany kobietom w ciąży, gdyż wykazano związek występujący pomiędzy zażywaniem przez matki substancji, a występowaniem rozszczepu podniebienia, wad serca, mniejszej masy urodzeniowej u noworodków. Nie należy go też stosować u małych dzieci i młodzieży w objawowym leczeniu grypy, przeziębienia, innych chorób wirusowych, gdyż może to spowodować wystąpienie zespołu Reye’a. Przeciwwskazanie do stosowania leków zawierających kwas acetylosalicylowy istnieje u osób cierpiących na chorobę wrzodową żołądka, dwunastnicy, osób ze skazami krwotocznymi (hemofilia, choroba von Willebranda) z uwagi na to, iż w efekcie mają zdolność obniżania krzepliwości krwi. Surowiec farmaceutyczny wykorzystywany w recepturze aptecznej do sporządzania tabletek, tabletek musujących, tabletek dojelitowych, proszków dzielonych złożonych, rzadziej prostych; ewentualnie do recepturowych czopków doodbytniczych. W stomatologii surowiec recepturowy służący do przyrządzania tabletek dozębodołowych.
Kwas askorbowy, inaczej witamina C, ma postać białego, krystalicznego proszku, rozpuszczalnego w wodzie. Jako surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej wykorzystywany jest przy sporządzaniu roztworów, zawiesin, kropli i maści. Często w leku recepturowym pełni rolę przeciwutleniacza, zwiększając trwałość preparatów. Stosowany zewnętrznie wykazuje wiele cennych dla skóry właściwości. Jako antyoksydant zwalcza wolne rodniki, a przez stymulację syntezy kolagenu pomaga ujędrnić skórę. Oprócz tego działa przeciwbakteryjnie, lekko przeciwzapalnie i złuszczająco, a także reguluje wydzielanie sebum, dlatego może być stosowany w leczeniu trądziku. Witamina C wspomaga regenerację skóry, więc może być pomocniczo stosowana w łagodzeniu oparzeń. Rozjaśnia oraz wyrównuje koloryt skóry, więc skutecznie pomaga usuwać przebarwienia. Ponadto działa uszczelniająco na naczynia, redukując problem widocznych i pękających naczynek.
Kwas benzoesowy jest organicznym związkiem chemicznym, najprostszym aromatycznym kwasem karboksylowym. Ma postać białych kryształów, rozpuszcza się w wodzie oraz etanolu. Jako surowiec farmaceutyczny do receptury aptecznej wykorzystywany jest przy sporządzaniu preparatów do stosowania zewnętrznego: maści, past, roztworów, zawiesin. Kwas benzoesowy działa odkażająco, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. W dermatologii stosuje się go ze względu na działanie keratolityczne – zmiękcza zrogowaciały naskórek i pomaga w jego usunięciu. Jako składnik płukanek wykorzystywany jest w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Dzięki właściwościom antyseptycznym, bywa stosowany jako konserwant w różnych postaciach leku recepturowego.
