Osoby starsze bardzo często borykają się z chorobami przewlekłymi, które wymagają stałego leczenia. Efektem złożoności ich chorób oraz dolegliwości jest przyjmowanie przez nich wielu różnych leków jednocześnie. Z jakimi jeszcze problemami spotykają się seniorzy i jak w tym wszystkim pomaga im receptura?

Wielochorobowość i wielolekowość

Szacuje się, że od 55 do 98% (w zależności od wieku i populacji) osób starszych mierzy się z wielochorobowością, czyli występowaniem dwóch lub więcej schorzeń.[1] Sytuacja ta rodzi pewne problemy – jednym z nich jest konieczność przyjmowania wielu leków. Według dostępnych danych, niemalże 34% Polaków powyżej 65 roku życia zażywa rutynowo co najmniej 5 leków (włączając również te dostępne bez recepty).[2]

Osoby starsze miewają problemy z pamięcią, przez co istnieje większe ryzyko, że zapomną wziąć swoje leki.[3] Dla niektórych sporym ułatwieniem jest przygotowanie kasetek na leki. Pomocna może okazać się w tej sytuacji receptura, która pozwala łączyć w jednym preparacie kilka substancji leczniczych. Wybierając recepturę, można także dopasować dawkę substancji leczniczej do danego pacjenta, co niestety nie jest takie proste w przypadku leków gotowych. Dzięki temu, pacjent zamiast 2-3 preparatów przyjmuje tylko jeden, co zmniejsza ryzyko pominięcia porcji jakiegoś leku.

Dysfagia

U osób starszych mogą pojawiać się problemy z połykaniem, czyli tzw. dysfagia. Przyczyną dysfagii mogą być:

  • zły stan uzębienia lub źle dopasowane protezy,
  • udar mózgu,
  • zaburzenia poznawcze, np. spowodowane chorobą Alzheimera,
  • nowotwory jamy ustnej,
  • zarzucanie treści żołądkowej do przełyku.  

Dysfagia wiąże się z ryzykiem odwodnienia czy też niedożywienia.[4] Mogą pojawić się także problemy z przełykaniem leków, szczególnie dużych tabletek lub kapsułek. Pomocne w tym wypadku może okazać się przygotowanie leku recepturowego, pozwalające na dobranie postaci leku dopasowanej do problemów chorego pacjenta. 

Kolejna zaleta leku recepturowego to skład – możemy dobrać tylko niezbędne, konieczne do leczenia składniki. Brak zawartości w składzie niepotrzebnych konserwantów czy wypełniaczy dodatkowo zmniejsza objętość końcową leku.

Trudności w otwieraniu opakowań

W przypadku osób starszych znaczenie może mieć również rodzaj opakowania – bywa, że nie zawsze mają oni siłę odkręcać ciężko zakręcone tubki czy słoiczki z lekami. Trudność mogą sprawiać też systemy zabezpieczające produkty lecznicze przed przypadkowym otwarciem, np. przez dziećmi. Opakowania dla leków recepturowych są proste i intuicyjne w użyciu. W razie konieczności służy nam pomocą farmaceuta lub technik. Oprócz samego przygotowania leku, zajmuje się on także jego odpowiednim zapakowaniem, więc z pewnością pokaże jak w łatwy sposób wycisnąć maść z opakowania lub wyjaśni inne wątpliwości dotyczące użytkowania. 

Dopasowana dawka

Na skutek przebytych chorób i zachodzących wraz z wiekiem zmian w organizmie, nieco inaczej zaczyna on funkcjonować. Zmienia się także masa ciała, co należy wziąć pod uwagę podczas dopasowywania dawki substancji leczniczej. 

Seniorzy czasami potrzebują wyższych, a czasem niższych dawek, by osiągnąć ten sam efekt terapeutyczny, co osoby młodsze.[5] W związku z tym, należy uwzględnić wiek osoby chorej oraz wydolność jej organizmu (np. czy dana osoba nie ma chorób wątroby, nerek) i odpowiednio dopasować dawkę. Korzystanie z leków gotowych ogranicza nas do produktów, jakie w danym momencie są dostępne w obrocie. Z kolei receptura pozwala nam na precyzyjną indywidualizację, zważając właśnie na starzenie się organizmu, postęp choroby i ewentualne dopasowywanie w czasie dawki.

Cena

Jak już wcześniej wspomniano, wiele osób starszych cierpi na co najmniej dwie choroby, co zwiększa koszty opieki zdrowotnej.  Pacjentom takim szczególnie zależy, aby zminimalizować opłaty związane z leczeniem. 

Leki recepturowe mogą być refundowane. Pacjent płaci wtedy ryczałt lub w przypadku podwójnej ilości leku, jego wielokrotność. Wynosi on 0,5% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym momencie. W I półroczu 2023 płacimy więc za lek robiony tylko 17,5 zł, przy minimalnej krajowej na poziomie 3490 zł brutto. Niestety, na ten moment leki recepturowe nie są bezpłatne dla seniorów powyżej 75 roku życia.[6,7] 

Podsumowanie 

Pacjenci geriatryczni zdecydowanie mogą odnieść wiele korzyści z korzystania z leków robionych. Pozwalają one dostosować lek pod kątem potrzeb chorego. Mowa tutaj o całym przekroju istotnych parametrów, takich jak: 

  • dawka,
  • postać leku,
  • złożoność preparatu,
  • rodzaj opakowania,
  • koszty leczenia.

Dzięki recepturze seniorzy mogą otrzymać w pełni zindywidualizowane leki, co zwiększa szansę na pozytywne odczucia pacjenta związane z farmakoterapią, a przede wszystkim lepsze jej wyniki, co przekłada się na poprawę stanu zdrowia.  

 

Wykaz źródeł:

  1. Marengoni A, Angleman S, Melis R, Mangialasche F, Karp A, Garmen A, Meinow B, Fratiglioni L. Aging with multimorbidity: a systematic review of the literature. Ageing Res Rev. 2011 Sep;10(4):430-9. doi: 10.1016/j.arr.2011.03.003. Epub 2011 Mar 23. PMID: 21402176.
  2. Midão L, Giardini A, Menditto E, Kardas P, Costa E. Polypharmacy prevalence among older adults based on the survey of health, ageing and retirement in Europe. Arch Gerontol Geriatr. 2018 Sep-Oct;78:213-220.
  3. Kadambi S, Abdallah M, Loh KP. Multimorbidity, Function, and Cognition in Aging. Clin Geriatr Med. 2020 Nov;36(4):569-584.
  4. Christmas C, Rogus-Pulia N. Swallowing Disorders in the Older Population. J Am Geriatr Soc. 2019 Dec;67(12):2643-2649..
  5. Rochon PA et al.: Drug prescribing for older adults. UpToDate. 2022
  6.   Ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych z dnia 12 maja 2011 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 357, z późn. zm.).
  7. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r.